ბაგრატ IV

ბაგრატ IV-ის მეფობის დასაწყისში ( 1027-1072) . 1028 წელს საქართველოში ბიზანტიელთა დიდი ლაშქარი შემოიჭრა. ქართველებმა მტერს დიდი წინააღმდეგობა გაუწიეს. ბიზანტიელები თრიალეთამდე მოვიდნენ და კლდეკარის ციხის აღებას შეუდგნენ. კლდეკარის ერისთავმა ლიპარიტ ბაღვაშმა შეძლო ბიზანტიელთა დამარცხება. ბიზანტიელები იძულებულები გახდნენ უკან დაეხიათ. ბიზანტიელთა წინააღმდეგ ბძოლას შავშეთში საბა მტბეველი ჩაუდსგა. მან სასტიკი ბრძოლა გაუმართა მტერს.ომის შეწყვეტის და ზავის დადების მიზნით ბიზანტიაში გაიგზავნა დიდი ელჩობა,ელჩობას მეფის დედა მარიამი ხელმძღვანელობდა. საქართველოსა და ბიზანტიას შორის ზავი დაიდო. ბიზანტიის იმპერატორმა ბაგრატ IV-ს კურაპალატობა უბოძა. ამავდროულად ბაგრატს ცოლად შერთეს იმპერატორის ძმისშვილი ელენე. ელენე მალე გარდაეიცვალა. ბაგრატმა ცოლად მოიყვანა ოვსთა მეფის ასული ბორე.

1032 წელს ქვეყნის უძლიერესმა ფეოდალმა ლიპარიტ ბაღვაშმა შეძლო , თბილისიდან გამოეტყუებინა და შეეპყრო თბილისის ამირა ჯაფარი.დატყვევებული ამირა მეფეს მიგვარა და თბილისის აღება შესთავაზა. ლიპარიტს ბევრი მოშურნე და მოწინააღმდეგე ჰყავდა. თუ თბილისის აღება ლიპარიტის ინიციატივით მოხდებოდა, ცხადია კიდევ უფრო გაიზრდებოდა მისი ძალაუფლება. ამიტომ დიდებულებმა მცირეწლოვან მეფეზე გავლენა მოახდინეს და ჯაფარი გააშვებინეს.

ლიპარიტის რჩევით და თანადგომით 1037 წელს ალყა შემოარტყეს თბილისს. ალყა ორ წელს გაგრძელდა. ქალაქის მცხოვრებნი უმძიმეს მდგომარეობაში ჩავარდნენ.ქალაქში აღარ იყო საკვები. ამირა მდინარე მტკვრით აპირებდა გაქცევას. ქალაქი სულ მალე დანებებას აპირებდა, მაგრამ ბაგრატმა ლიპარიტის გარეშე თბილის ალყა მოხსნა. ამ დროს ხმა გავრცელდა რომ თბილისის დასახმარებლად მაჰმადიანები დიდ ჯარს კრებდნენ. შესაძლოა ომის თავიდან აცილების მიზნით მოხსნა ალყა ბაგრატმა. მაგრამ გამორიცხული არ არის ამ საქმეში კვლავ ლიპარიტის მოწინააღმდეგეების ხელი ერიოს.

ამ ამბის შემდეგ გაფუჭდა ურთიერთობები ბაგარტსა და ლიპარიტს შორის. მალე კლდეკარის ერისთავი აშკარად აუჯანყდა მეფეს. ბაგრატმა სცადა ძალით დაემორჩილებინა ლიპარიტი მაგრამ ორჯერ მსთან ბრძოლისას დამარცხდა. ბაგრატსა და ლიპარიტს შორის დაპირისპირება ოც წელიწადს გაგრძელდა. ლიპარიტ ბაღვაში განთქმული მხედართმთავარი და ძალზედ ჭკვიანი პიროვნება იყო. ყოველივე ეს მან მეფისა და სამშობლოს წინააღმდეგ ბრძოალაში გამოიყენა.საქართველოს გაძლიერება ხელს არ აძლევდა ბიზანტიას. ბიზანტიელები ყველანაირად ცდილობდნენ მეფის ხელიუფლების შესუსტებას, ამ საქმეში ბიზანტიას მოკავშირედ ლიპარიტ ბაღვაში მოევლინა. ბიზანტიამ ბაგრატს დაუპირისპრა მისი ნახევარძმა დემეტრეც. დემეტრემ ბიზანტიას გადასცა უმნიშვნელოვანესი ციხე ანაკოფია. ბაგრატ IV სწორედ ანაკოფიის ციხის აღებისთვის იბრძოდა როდესაც მასთან მივიდნენ თბილისიდან ელჩები. მათ მეფეს მოახსენეს რომ ამირა ჯაფარი მომკვდარიყო და თბილისის დაკავება შესთავაზეს. ბაგრატ IV-მ ჯარის ნაწილი ანაკოფიაში დატოვა თვითონ კი თბილისისკენ გამოემართა. ქალაქის შესასვლელში მეფეს მთელი მოსახლეობა შეეგება ზარ-ზეიმით. ბაგრატი დიდი პატივით შეიყვანეს ქალაქში და ამირას დარბაზში დასვეს. ამ დროს მეფის წინააღმდეგ გაილაშქრა ლიპარიტ ბაღვაშმა, ბაგრატი იძულებული გახად ქალაქი დაეტოვებინა. მალე ბიზანტიელებმა თავისთან იხმეს ლიპარიტი და თურქ-სელჯუკების წინააღმდეგ ბრძოლაში დახმარება სთხოვეს. შუა აზიიდან დაძრულმა თურქ-სელჯუკებმა მრავალი ქვეყანა დაიპყრეს და ბიზანტიას მოადგნენ. ბრძოლა თურქების გამარჯვებით დასრულდა, ლიპარიტი ტყვედ ჩავარდა. ამით ისარგებლა ბაგრატ IV-მ და თბილისი დაიკავა. მაგრამ მას შემდეგ რაც სამშობლოში დაბრუნდა ლიპარიტი , ბაგრატმა მიატოვა თბილისი.


სელჩუკთა სახელმწიფო მათი ძლიერების მწვერვალზე 1092

ბაგრატ IV-მ კარგად იცოდა, თუ ვინ იდგა ლიპარიტის უკან და ამიტომ კონსტანტინოპოლში გაემგზავრა , რათა ბიზანტიის იმპერატორთან პირადად გაერკვია ურთიერთობა. მეფე სამი წელი საპატიო პატიმრობაში იმყოფებოდა. ამასობაში ლიპარიტ ბაღვაშმა რუსისი ტაძარში მეფედ აკურთხა . ბაგრატ IV-ის ძე გიორგი II. ლიპარიტი ფაქტიურად მთელი სამეფოს გამგებელი გახდა. 1058 წელს მესხმა აზნაურებმა შეიპყრეს ლიპარიტი და იგი უკვე საქართველოში დაბრუნებულ ბაგრატ IV-ს მიჰგვარეს. ლიპარიტი ბერად აღკვცეს და ბიზანტიაში გაგზავნეს. ლიპარიტის დამარცხების შემდეგ ბაგრატს საშუალება მიეცა დაეწყო ბრძოლა საქართველოს გაერთიანებისთვის. მეფემ პირველლად კახეთ ჰერეთს შეუტია და რამდენიმე მნიშვნელოვანი ციხე დიკავა. ვითარება კვლავ შეიცვალა 1064 წელს , როდესაც საქართველოში პირველად შემოიჭრნენ თურქ-სელჯუკები. მათ პირადად სულთანი ალფ-არსლანი მეთაურობდა.მტერი სამხრეთ საქართველოდან შემოიჭრა. თურქები ახალქალაქს მოადგნენ. ქალაქის გალავნის მშენებლობა ჯერ დამთავრებული არ იყო. მიუხედავად ამისა მესხებმა მტერს სასტიკი ბრძოლა გაუმართეს. ბრძოლა სამი დღე გრძელდებოდა. ისტორიკოსი წერს რომ მდინარე ახაქალაქისწყალი სისხლით შეიღება. მტერმა ქალაქი აიღო , სამხრეთ საქართველო ააოხრა და უკან გაბრუნდა. 1068 წელს თურქები კიდევ შემოიჭრნენ, ამჯერადისინი აღმოსავლეთ საქართველოს შეესივნენ. კახეთ-ჰერეთის მმართველები სულთანს ეახლნენ და მაჰმადიანობა მიიღეს. თურქ-სელჯუკების მოკაშირე იყო განძის ამირა. თურქების წასვლის შემდეგ ბაგრატმა განძის ამირას სასტიკი მარცხი აგემა.



ბაგრატ IV-ის დროინდელი მონეტები

მომწონს