უწმიდესი და უნეტარესი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II

ჯვართამაღლების დღესასწაული

დღეს არის უდიდესი ქრისტიანული დღესასწაული პატიოსანი და ცხოველმყოფელი ჯვრის ამაღლებისა. დღეს ყოველი მორწმუნე განსაკუთრებით გამოხატავს ჯვრის თაყვანისცემას და სასოებით მიმართავს უფალს: „ჯვარსა შენსა თაყვანსა ვსცემთ მეუფეო და წმიდასა აღდგომასა შენთა ვუგალობთ და ვადიდებთ".

ჯვარი ერთ-ერთი უსაშინლესი იარაღი იყო, რომელიც ადამიანმა თავის დასასჯელად შექმნა. ყველაზე მძიმე დანაშაულის ჩამდენთ რომის იმპერიაში ჯვარზე გაკვრით სჯიდნენ. მაგრამ შემდეგში ჯვარი, რადგან მასზე უფალი ჩვენი იესო ქრისტე აწამეს, რომელმაც თავი ნებაყოფლობით მიიტანა მსხვერპლად კაცობრიობის სულიერი განთავისუფლებისათვის, სულიერ ტრაპეზად იქცა, რის გამოც მას თაყვანს ვსცემთ.

მაცხოვრის წამებიდან თითქმის სამი საუკუნე იყო გასული, როცა კაცობრიობამ მისი პატიოსანი და ცხოველმყოფელი ჯვრის ძალა გაიგო და ირწმუნა. სამი საუკუნის მანძილზე არავინ იცოდა, სად ინახებოდა ჯვარი, რომელზეც იესო ქრისტე გააკრეს, IV საუკუნეში, როცა კონსტანტინე დიდის მიერ გამოცემული ედიქტების შედეგად სახელმწიფოს მხრიდან ქრისტიანობის დევნა შეწყდა, კონსტანტინეს დედამ, დედოფალმა ელენემ იერუსალიმში წასვლა და მაცხოვრის ჯვრის მოძებნა გადაწყვიტა. დედოფალს ბეთლემშიც, სადაც უფალი ჩვენი იშვა და გოლგოთაზეც, სადაც მისი საფლავი იყო, წარმართული ტაძრები დახვდა, რომელნიც იმპერატორი ადრიანეს ბრძანებით ქრისტიანობის კვალის წასაშლელად აეშენებინათ. ელენეს ბრძანებით წარმართული ტაძრები დაანგრიეს და დაიწყეს ძებნა მაცხოვრის ჯვრისა. დედოფალს აცნობეს, რომ ჯვრის ადგილ-სამყოფელი მხოლოდ ერთმა მოხუცმა ებრაელმა იცოდა, რომელსაც იუდა ერქვა. თავდაპირველად იუდამ უარი განაცხადა დაესახელებინა ადგილი, სადაც ჯვარი ინახებოდა, მაგრამ შემდეგ იგი იძულებული გახდა სიმართლე ეთქვა. მაცხოვრის ჯვარი იმ ორ ჯვართან ერთად, რომელზეც ქრისტესთან ერთად ავაზაკები აწამეს, გოლგოთის მახლობლად, ერთ გამოქვაბულში იყო დაცული. გამოქვაბულში მართლაც აღმოაჩინეს სამი ჯვარი, მაგრამ წარწერა, რომელიც უფლის ჯვარს ჰქონდა: „იესო ნაზარეველი მეფე ჰურიათა", განცალკვვებით იდო. ამიტომ ამ სამი ჯვრიდან საჭირო გახდა ამოეცნოთ პატიოსანი და ცხოველმყოფელი ჯვარი უფლისა. როცა დედოფლის ბრძანებით ეს ჯვრები სათითაოდ შეახეს ავადმყოფ ქვრივ ქალს, ერთ-ერთმა მათგაბმა იგი განკურნა, ხოლო როცა ამ ჯვრის შეხებამ მკვდარი გააცოცხლა, სასწაულის მხილველნი დაარწმუნა, რომ სწორედ იგი იყო ჯვარი უფლისა. სასწაულმოქმედი ჯვრის სანახავად გოლგოთაზე არა მხოლოდ იერუსალიმის მკვიდრნი, არამედ ახლო-მახლო ქალაქების მოსახლეობაც შეიკრიბა. ყველას სურდა საკუთარი თვალით ეხილა ჯვარი უფლისა. მაშინ ელენე დედოფალმა და იერუსალიმის ეპისკოპოსმა ჯვარი მაღლა ასწიეს, რათა იგი ყველას დაენახა. აქედან მოყოლებული დაწესდა დღესასწაული პატიოსანი და ცხოველმყოფელი ჯვრის აღმოჩენისა და ამაღლებისა - ჯვართამაღლება. მოხუცმა ებრაელმა იუდამ, რომელმაც საკუთარი თვალით იხილა ჯვრით განკურნება სნეულისა და გაცოცხლება მკვდრისა, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე იწამა და მოინათლა, რის შედეგაც მას კვირიაკე უწოდეს. როგორც ისტორია გვამცნობს, შემდეგში იუდა იერუსალიმის ეპისკოპოსი გახდა.

ამავე საუკუნეში, როცა საქართველოში ქრისტიანობა ოფიციალურ სახელმწიფოებრივ რელიგიად გამოცხადდა, მეფე მირიანმა და დედოფალმა ნანამ კონსტანტინეპოლში დელეგაცია გაგზავნეს, რომელმაც კონსტანტინე დიდს საქართველოში ეპისკოპოსისა და სამღვდელოების წარმოგზავნა სთხოვა. იმპერატორმა სასულიერო პირებს საქართველოში ერთ-ერთი სამსჭვალი გამოატანა, რომლითაც უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ჯვარზე იყო გაკრული. ეს ლურსმანი საუკუნეების განმავლობაში საქართველოში, მანგლისის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარში ინახებოდა.

VII საუკუნეში სპარსეთის მეფე ხოსრომ იერუსალიმი აიღო და უფლის ჯვარი სპარსეთში წაიღო. 14 წლის შემდეგ ბიზანტიის იმპერატორმა ირაკლიმ სპარსეთზე გაილაშქრა, ხოსრო მეფე დაამარცხა და მაცხოვრის ჯვარიც უკან დააბრუნა. როდესაც გამარჯვებული იმპერატორი იერუსალიმის ჭიშკარს მიუახლოვდა, უხილავმა. ძალამ ის ეტლი, რომელშიც ჯვარი იყო დასვენებული, ქალაქში არ შეუშვა. მაშინ იერუსალმის პატრიარქმა ზაქარიამ იმპერატორს აუხსნა, რომ მას სამეფო შესამოსელი მდაბიორის სამოსით უნდა შეეცვალა, ჯვარი თავისი მხრებით ეტვირთა და ისე შეებრძანებინა ქალაქში. ეს მოხდა 628 წელს. ამის შემდეგ ყველას სურდა, თუნდაც მცირე ნაწილი მაინც ჰქონოდა უფლის ცხოველმყოფელი ჯვარისა. მისი რამდენიმე ნაწილი საქართველოშიც წამოასვენეს, სადაც იგი დღემდე ინახება.

განუზომლად დიდია ჯვრის ძალა ადამის მოდგმის მტერთან ბრძოლაში. საქართველოში შემოსულ წმიდა ნინოს ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი გამოეცხადა, ჯვარი გადასცა და უთხრა, რომ ამ ჯვრით გაიმარჯვებდა. როცა რომის იმპერიას დაშლის საფრთხე დაემუქრა, გადამწყვეტი ბრძოლის წინ იმპერატორ კონსტანტინეს ცაზე ჯვარი გამოესახა წარწერით, რომელიც იუწყებოდა, რომ იმპერატორს ეს ჯვარი დროშებზე უნდა გამოესახა და გაიმარჯვებდა. იგი ასეც მოიქცა, ქვეყნის ერთიანობის მტრები დაამარცხა და იმპერია გააერთიანა.

ჯვარი უპირველესი იარაღია მორწმუნისა, იგი იცავს მას ხილული და უხილავი მტრების შემოტევისაგან. როგორც წმიდა მამები ამბობენ, ამ ქვეყნის არსებობაც ჯვარმა უნდა დაასრულოს. იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლის წინ, ურწმუნოთა სამხილებლად ცაზე ისევ ჯვარი გამოისახება.

ჯვარი უნდა გადასახოთ თქვენს სახლს, სამოსს, საწოლს, საჭმელს, საქმეს, რომელსაც აკეთებთ და მისი ძალა დაგიცავთ თქვენ. ჯვრის ძალა გიცავდეთ აწ და მარადის თქვენ და სრულიად საქართველოს. ღმერთი იყოს მფარველი თქვენი და სრულიად საქართველოსი, ამინ!

27 სექტემბერი, 1986 წ.

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II
„ეპისტოლენი, სიტყვანი, ქადაგებანი", ტომი II, თბილისი, 1997 წ.